Category: kaïrolog

De Egyptenaren, en niet in de laatste plaats de Egyptische kunstenaars, hebben een zeker wantrouwen tegen buitenlanders. Dit is historisch bepaald. Eeuwenlange overheersing door vreemde mogendheden heeft hen geleerd dat buitenlanders vaak meer komen halen dan brengen. Tegenwoordig is het niet anders. Er zijn buitenlandse curatoren en kunstenaars die Egypte gebruiken om thuis te scoren. Nog in Nederland dachten we dat de kunstenaars hier zouden staan te trappelen om hun buitenlands netwerk uit te breiden. Niets is minder waar. Ze zijn buitenlander moe. Je bent de zoveelste die komt uitzuigen en betuttelen. Ik hoop dat ze mij het voordeel van de twijfel gunnen.

Als Kaïro een kleur zou hebben zou het zwart zijn. Het zwart van het roet dat ik elke avond van mijn voeten was. Het roet dat de gebouwen, straten, bruggen, planten en dieren met een grauw laagje bedekt. Het zwart van de gesluierde vrouwen en het zwart van de ogen die me proberen te verleiden. Het zwart van het duister dat over de stad valt en de stad opnieuw tot leven wekt. Het zwart van de baard van onze kruidenier waar Victoria te hard aan trok.

Het ritme van de straat is met geen pen te beschrijven. Er zoveel geluid dat je hoofd ervan dicht gaat zitten: pratende mensen, oorverdovende muziek, toeterende auto’s, ronkende dieselmotoren en luidsprekers die oproepen tot het gebed. Soms zijn de geluiden, bewegingen en geuren om je heen zo overweldigend dat je in extase raakt. Het geeft een enorme energie. Je hebt het gevoel dat je de hele wereld aankunt. Het volgende moment hang je met acht mensen aan de zijkant van een mini-busje en hop daar steek je een tienbaans snelweg over, terwijl je behendig de aansnellende auto’s ontwijkt.

Iemand beweerde dat in Opper-Egypte in een dorp als een meisje uitgehuwelijkt wordt ze in de huwelijksnacht in de slaapkamer belandt met een man die ze tot voor kort alleen nog vanuit de verte heeft gezien. Het gaat om het maagdenvlies. Als het meisje haar benen niet wil spreiden wordt de moeder van het meisje geroepen om te helpen. Als dat niet lukt komt de moeder van de man erbij en samen duwen ze de benen van elkaar. De man moet met zijn vinger het maagdenvlies doorprikken. Het bebloede laken wordt triomfantelijk uit het raam geworpen als bewijs. Toch hebben meisjes seks voor het huwelijk. Voor zeventig euro zet een chirurg er weer een spiksplinternieuw maagdenvlies in. Of er een korreltje zout bij dit verhaal moet?

In mijn jeugd droomde ik ervan om in de Teletijdmachine van Professor Barabas te stappen en me in het leven van de Middeleeuwen of de Oudheid te storten. In Kaïro heb je geen tijdmachine nodig. Je neemt de metro naar El Moneeb en je gaat lopen. Eerst moet je door een schemerzone. Je loopt over een onverharde weg in de stofwolken van mini-busjes, riksja’s en paardenkarren. Het vuilnis ligt hoog opgetast, stinkt en staat soms in brand. Vanuit de betonskelet met rode bakstenen bouwsels kijken duizend ogen je na. Je loopt een steeg in. Aan het einde zie je warm zonlicht. Opeens ben je honderd jaar terug in de tijd. Je staat in een idyllisch groen akkerlandschap met dadelpalmen. Een briesje laat het hoge gras wuiven en ergens loopt een ezeltje. Een boerenmeisje in een kaftan komt je tegemoet. Ze kijkt je aan met een stralende glimlach. Je ziet een rij witte tanden in haar bruine gezicht.

In de Volkskrant online las ik dat er plannen zijn om de boerka te verbieden in de openbare ruimte. Is de integratie hier bij gebaat? Ik denk dat deze vrouwen zonder boerka niet de straat op zullen gaan en veroordeeld worden tot een leven binnenshuis. Dan komen ze helemaal niet meer met de samenleving in contact. Mevrouw Verdonk zou eens een tijdje in Egypte moeten komen wonen. Ik ben benieuwd of ze kan integreren. Mij zou het niet lukken, in nog geen tien jaar.

We zijn naar de opening van het roze ding (zie 9 november) geweest in Alexandrië. Het zou geopend worden door de burgemeester en die zou eerst naar de ACAF galerie komen. Op het laatste moment wilde hij alleen naar het roze ding, waarschijnlijk omdat hij ACAF te armoedig vond. Het was hilarisch. Een leger politieagenten kwam om alles en iedereen weg te vegen. Mensen boenden het asfalt van de straat met een sopje. Het roze ding werd gedecoreerd met kantoorplanten, tot grote consternatie van het Duitse kunstenaars-duo. Uiteindelijk liep de opening uit op een mini-top tussen de burgemeester en de kersverse Duitse ambassadeur. Daarna zoefden ze weg in hun zwarte geblindeerde mercedessen iedereen in verbijstering achterlatend.

Toen ik naar huis liep, moest ik denken aan de fietslichtcontroles in Amsterdam. Die worden altijd gehouden rond deze tijd van het jaar. Hier rijdt de helft van de auto’s zonder licht. De rest voert stadslicht, blauwe of rode fantasielampen, knipperlichten of maar één lamp. De koplampen worden wél gebruikt om lichtsignalen te geven. Ik denk dat ik Nederland met zijn wonderlijke obsessie met veiligheid toch een beetje saai ga vinden als ik terug ben. Overigens behoren Julia en ik tot de groep Nederlanders die voor het eerst in de geschiedenis via het internet gaat stemmen. Tenminste als mijn laatste fax naar www.kiezenuithetbuitenland.nl is aangekomen.

In tegenstelling tot steden als Los Angeles, New York of São Paulo kom je in de armere buitenwijken van Kaïro geen tot de tanden bewapende gangs tegen. Op de onverharde straten tussen de informele rode baksteen bouwsels lopen brave hardwerkende huisvaders omringt door hun vrolijk voetballend kroost. Na twee maanden heb ik eindelijk de rand van de stad bereikt. Het geeft me het gevoel dat ik controle heb over de stad. Ik heb vandaag het eerste plekje gevonden waar niemand is, een vergeten riviertje met een zandpad. Kon ik even alleen met mezelf zijn.

Mobiliteit is een probleem. Meestal als ik ga fotograferen zwerf ik per auto en te voet rond om locaties te zoeken. Hier is het een stuk gecompliceerder. Het verkeer is dusdanig ongeregeld dat iedereen me afraadt om te gaan autorijden. Lopen gaat heel goed, maar je komt niet ver. Vandaag een taxi voor een middag gehuurd. Nu eens geen barrel van veertig jaar oud, maar een prettige air-con Fiat Sienna. Chauffeur Tamer begreep redelijk wat ik wilde, maar het blijft toch raar, rondzwerven met een taxi.