misha de ridder
Mythe en realiteit zijn moeilijk van elkaar te onderscheiden in Kaïro. Telkens hoor je weer een andere versie van hetzelfde verhaal: over iemands levensloop, over wat ergens voorviel. Totdat niemand meer weet wat er echt gebeurd is, of het wel gebeurd is. Als buitenstaander ontkom je er niet aan. Als je gaat doorvragen worden dingen troebeler, in plaats van helderder. Deze stoffige stad is een ragfijn web van mythes.
De Documenta 12 komt eraan in 2007. In het Goethe Instituut in Kaïro werd een presentatie gegeven van de plannen voor het magazine. Dit werd al eerder gedaan in Hong Kong, New Delhi en São Paulo en in december ook nog in New York. Waarom in Kaïro werd me op de avond niet helemaal duidelijk. Er was een handjevol Egyptenaren, er waren veel blanke Europeanen en er was iemand uit Cuba. Gesproken werd over post-kolonialisme. Volgens mij houden curatoren gewoon van reizen.
In het Ramses Hilton heb ik de film The Departed van Martin Scorsese gezien. Als er iets seksueels ter sprake kwam begon de zaal ongemakkelijk giechelen. Het woord ‘ongesteldheid’ was al genoeg. Het viel me ook op dat dit soort woorden niet ondertiteld werden, maar veel mensen verstonden het Engels. Er zaten weinig romantische of erotische scènes in de film en ik kreeg soms het gevoel dat er een man met een schaar aan het werk was geweest. Ik miste ze niet, want dit soort scènes halen vaak de snelheid uit een film. The Departed is zeker de moeite waard.
Vandaag Julia’s eerste Lost & Found in Alexandrië. Er was een goede opkomst, veel meisjes met hoofddoek. Een bar met mineraal water en cola want alcohol mag niet geschonken worden. Het is verfrissend om eens kunst te kijken zonder dat iedereen een roes heeft. Veel muggen ook in Alex. Volgens de handleiding van mijn klamboe is het ding met een beetje creativeit overal in een paar minuten te installeren. Toen we gingen slapen zag ik het niet gebeuren, maar om 4 uur ’s nachts had ik hem zo hangen. Zoemende muggen stimuleren blijkbaar de creativiteit. Volgende week terug naar Alex voor de opening van deze roze constructie.
Twee van de drie keer dat we iets gaan bezoeken, of het nu een galerie is, een museum, restaurant of een bezienswaardigheid blijkt het dicht te zijn of niet meer te bestaan. Vaak zijn dingen simpelweg onvindbaar. Als je iets besteld in een restaurant van het menu blijken ze het gerecht niet te hebben. Geen taxichauffeur die een straatnaam weet of kaart kan lezen. Maar toch met je gaan rijden alsof ze het weten totdat je een brug overgaat die je helemaal niet kent.
Gisteren gaven we een lezing op de American University. Julia liet Lost & Found flyers zien als introductie over grafisch ontwerp in Nederland. De studenten snapten er niets van. Ze begrepen niet dat grafisch ontwerp ook autonoom kan zijn. Egyptische kunstenaars die aansluiting willen bij de westerse hedendaagse kunst moeten sociaal geëngageerd zijn. Dat is het enige dat westerse curatoren willen zien. Kunst in Egypte is niet vrij. Als het niet de overheid is die je in een keurslijf dwingt, dan is het wel de westerse kunstwereld.
Elke dag loop ik langs deze plek op weg naar mijn atelier. Op 20 september heb ik ook al een foto van deze boom gemaakt. Deze foto doet me denken aan de tekeningen met gewassen inkt die ik maakte op de middelbare school toen ik 14 was. Gekwelde bomen op kerkhoven waren toen mijn onderwerp. Blijkbaar zit het toch nog ergens in me. Vandaag is het uitzonderlijk koud geworden, 19°C overdag en s’nachts 9°C!
Ik droomde dat ik weer begonnen was met roken. Tien jaar geleden ben ik gestopt. De droom was zeer realistisch. Geschrokken keek ik naar mijn hand met de brandende sigaret, maar het kwam niet in me op dat hem zou kunnen uitdrukken. Onlangs heb ik wat trekken van een ’sheesha’, een waterpijp, genomen. Ik was meteen high van de nicotine. Iedereen rookt waterpijp, als je rookt heb je minder last van de smog. Er is in Egypte een verbod op het fotograferen van electriciteitsmasten. Ze mogen in Israël niet weten waar ze staan, maar daar lezen ze mijn blog toch niet.
Als je door de Nijldelta rijdt en je kijkt door je oogharen naar het landschap is het soms net alsof je in Nederland door de polder rijdt. Zeker met wolkenluchten zoals vandaag. Dan is het net Ruysdael in Afrika. Het landschap van de Nijldelta is plat, er zijn dijken, kanalen en zo nu en dan wat palmbomen. Je ziet zelfs mensen fietsen! De omgeving van Port Saïd deed me aan het Westelijk Havengebied in Amsterdam denken. En Port Saïd is soms net IJmuiden. Maar dan toch heel anders.
Sinds enkele dagen heeft de politie de witte tropenuniformen verwisseld door zwarte uniformen met wollen truien. Eerst dacht ik dat een nieuw soort politie op straat verschenen was totdat het kwartje viel: het is hun winter tenue. Opeens is het ook frisser, maar nog steeds 28 °C, toch is dit het eerste teken van de naderende winter. Het gerucht doet de ronde er een rel is geweest op de eerste dag van de Eid-al-Fitr. Een groep jongens zou passerende meisjes hun hoofddoek en kleren hebben afgerukt.